Rebels minimalisme
De mantra ‘we gaan kleiner wonen’ van de afgelopen jaren is niet langer een slogan. Het gebeurt hier en nu. Ruimte wordt schaarser en duurder, waardoor de woonbudgetten steeds minder ver strekken, maar ook de drang om op jonge leeftijd een woning te bezitten, neemt af. Jongeren willen hun dagelijks leven niet laten taxeren door een zware lening en zoeken de balans tussen werken, wonen en vrijetijdsbesteding. Daarnaast voorspelde het federaal planbureau eerder dit jaar dat tegen 2060 de helft van de Belgische gezinnen uit alleenstaanden zal bestaan. De weg ligt dus wijd open voor woonalternatieven.
Het Koda-huis van Kodasema
Het bedrijf Kodasema uit Estland denkt na over alternatieve ‘lichte’ en ecologische woonvormen. Eind 2016 lanceerde het bedrijf een eerste prototype van het Koda-huis: een vrijstaande woning van 26,4 m2, zonder fundering, met pientere architecturale details en groene technologie. Met een prijskaartje dat start vanaf 95,000 euro kan je dit kwalitatief hoogwaardig product ‘affordable luxury’ noemen, zinvol over de generaties heen. Kodasema richt zich in de eerste plaats op de jonge nomadische generatie, maar de units zijn ook relevant als klaslokaal, werkunit of granny-flat. Wij spraken met architect Ülar Mark, die samen met een team van ingenieurs en ontwerpers mede-oprichter van Kodasema is. Het bedrijf heeft ondertussen een kleine 50 werknemers in dienst en produceert momenteel één Koda-huis per week. Uitbreiding van de site zal de productie op- drijven tot drie units per week in het komen de jaar.
Het centrale vraagstuk
“Wij kwamen aanvankelijk samen als groep om over twee feiten na te denken. Ten eerste neemt het bouwen van huisvesting 40% van Europa’s energieverbruik in. Ten tweede is de bouwindustrie zelf relatief onveranderd gebleven, waarbij we sterk achterlopen in vergelijking met bijvoorbeeld de auto- of computerindustrie, vooral op het vlak van productiesnelheid, kwaliteit, etc. Voor ons als nieuwkomers in de markt was het gemakkelijker om deze onderwerpen aan te pakken. We hadden de luxe om in het midden van een leeg fabrieksgebouw te staan dat we konden vullen met onze dromen. Tijdens ons denkproces stootten we op nog twee andere belangrijke factoren. Aangezien we 80- 90% van onze tijd binnen doorbrengen is de klimaathuishouding kritiek voor de gezondheid van bewoners. Ten tweede vinden we dat architectuur een ‘eeuwige’ kunst is die moet trachten de tand des tijds te doorstaan, we moeten dus af van de logica dat tijdelijke woningen vaak synoniem zijn voor lage kwaliteit.”
Pop-up village in Tallinn
Het Kodasema team denkt verder dan alleenstaande units voor particulieren en werkt aan allerhande mogelijke combinaties van Koda-units in woon-, hotel-, werk- en zelfs klaslokaalconfiguraties. Ülar Mark: “De perceptie is dat duurzame architectuur verankerd is op één plaats, maar we zien dat de noden van mensen en gemeenschappen veranderen. Wij willen gebruik maken van lege plaatsen in de stad die wachten op herbestemming en ontwikkeling. Die plaatsen kunnen tijdens wachttijden pop-up dorpen worden, met koffieshops,werkstudio’s en woningen. Bewoners van zo’n dorp moeten niet inboeten op het vlak van leefkwaliteit.” Kodasema lanceerde eind september 2017 zo’n eerste village in Tallinn, waarbij de eigenaars van de units, na overleg met de stad, units kunnen verhuren op dagelijkse of maandelijkse basis, of met een langdurig contract over meerdere jaren.
Vrijstaand en transporteerbaar
Koda is een vrijstaande unit en zijn ontwerp en structuur laten toe om veelvuldig op- en afgebouwd te worden door het Kodasema-team. Aangezien de componenten van het huis tot op de millimeter geoptimaliseerd zijn in een gecontroleerde fabrieksomgeving, duurt de assemblage door het Kodasemateam op de werf niet langer dan zeven uur. Een Koda-huis kan ook in zijn geheel getransporteerd worden en met een kraan geplaatst worden. Al deze optimalisaties besparen kopers vertragingen, geluids- en stofoverlast die gepaard gaan met gangbare constructiewerken. Dankzij zijn solide structuur, kunnen de Koda’s geplaatst worden op gravel, asfalt of gelijk welk oppervlak zonder te moeten graven voor funderingen. Koda heeft enkel een vlakke ondergrond no- dig met voldoende dragende kracht en aansluitingspunten voor water, electriciteit en riolering.
Sterk, efficiënt én elegant
Het Kodasema-team spendeerde geruime tijd aan de optimalisatie van de unitelementen en voert op regelmatige basis verdere aanpassingen door. De buitenwand is vervaardigd uit dunne composiet panelen van slechts 178mm dik. Ze bestaan uit een buitenschil uit beton en glasvezel en een houten binnenafwerking waartussen vacuümgetrokken silica isolatie- panelen zitten. Deze materialencombinatie zorgt voor een sterk en duurzaam exterieur en een warm, aangenaam interieur. De keuze voor de afwerking van de betonnen buitenwand is er eentje met persoonlijkheid. Als ge- passioneerde zeiler koos architect Ülar Mark om de betonbekisting te bekleden met zeil, waardoor het beton subtiele sporen van na- den, vouwen en stiksels vertoont.
Op het vlak van energie-efficiëntie kan het Koda-huis uitzonderlijke waarden voorleggen. De buitenwanden hebben een U-waarde van 0,1 W/m2K en de glaswand uit vier lagen aan de voorzijde heefteen waarde van 0,3 W/m2K. Verder is het huis uitgerust met hoogstaande verluchtings- en ventila- tie systemen, heeft het een warmtepomp en allerhande kleine ingrepen voor warmte-en waterrecuperatie. Zonnepanelen op het dak maken het huis energieneutraal, maar een elektrische aansluiting als back-up is nodig, aangezien er in het uitgekiende interieur van het huidige Koda-huis geen plaats is voor batterij-opslag.