Hamburg ziet het groots
De stad waar elke Europese stadsplanner tegenwoordig met grote ogen naar kijkt: dat is Hamburg. Met HafenCity heeft de stad de grootste stedelijke ontwikkeling van ons continent in handen. Als het nieuwe stadsdeel klaar is, zal Hamburg maar liefst veertig procent groter zijn. HafenCity is een interessante mix van cultuur, architectuur, werken en wonen. Een voorbeeld voor elke stad in de 21ste eeuw.
HafenCity: de meest uitdagende stadsontwikkeling van Europa
Hoe maak je een project van zo’n grote omvang mogelijk? Het succes van HafenCity heeft deels te maken met de geschiedenis van de stad. De rol van Hamburg in Europa veranderde drastisch met de val van de muur en het IJzeren Gordijn. Het was niet langer de meest oostelijke stad van de westerse wereld, maar wel een grootstad in het midden van een continent dat opnieuw samenvloeide. Zo werd Hamburg een cruciale havenstad in Centraal-Europa. Er was enorm veel potentieel om de stad verder te ontwikkelen, maar dan moest het bestuur snel actie ondernemen.
20-jarig masterplan
Het masterplan voor de ontwikkeling van HafenCity steunt onder andere op het principe van een ‘fijnkorrelige’ mix. Dat betekent dat verschillende stedelijke functies niet van elkaar gescheiden, maar net zoveel mogelijk met elkaar vermengd worden. Verder moest er voldoende interactie met de oude stad zijn, zouden er enkele nieuwe landmarks gebouwd worden en werd het stadsdeel onderverdeeld in tien onderscheidende wijken. Het doel was om met HafenCity een economische, sociale en culturele doorbraak in de stad te realiseren. Dit masterplan werd goedgekeurd in 2002 en is tot op vandaag de leidraad voor het project.
Stad aan de haven
HafenCity ligt aan de oever van de Elbe. Water is dus alomtegenwoordig in de ontwikkeling van deze buurt. De wijk is zo ontworpen dat je het gevoel van een stadscentrum krijgt, terwijl de typische kenmerken van de haven behouden blijven. Veel gebouwen doen dubbel dienst als bescherming tegen overstromingen en overal langs het water zijn er groene publieke ruimtes voorzien. Zo is er de River Promenade van het gerenommeerde architectenbureau Zaha Hadid. Een ontmoetingsplek en overstromingsdijk tegelijkertijd.
Het werk van Zaha Hadid is zeker niet de enige architecturale blikvanger in HafenCity. De bekendste is ongetwijfeld de Elbphilharmonie van Herzog & de Meuron. Het project ging tien keer over het budget en de bouw duurde zeven jaar langer dan verwacht, maar nu het af is, hoor je geen enkele Hamburger meer klagen. De glazen constructie bovenop een oud pakhuis herbergt twee concertzalen, een hotel en appartementen. Het zette Hamburg opnieuw op de kaart als creatieve hotspot. In 2025 moet het volgende hoogstandje klaar zijn: de 230 meter hoge Elbtower van de Britse architect David Chipperfield. In de wolkenkrabber komen kantoren, een hotel met restaurant, winkels en exporuimtes.
Slim investeringsmodel
Vandaag zijn er 77 projecten in HafenCity afgewerkt en staan er nog 63 in de steigers. Ondertussen is de wijk volop aan het bloeien. Meer dan 3.000 woningen zijn al in gebruik en 14.000 mensen komen er dagelijks in 730 bedrijven werken. Maar hoe vinden ontwikkelaars investeerders voor al die nieuwe projecten? De oplossing ligt in de grootte van de units. Elke ontwikkeling wordt in kleine delen opgesplitst en verkocht aan zoveel mogelijk verschillende eigenaars. De ‘diversificatie van eigendom’, noemt het masterplan dit systeem. De verdeling van grote projecten in kleine onderdelen maakt het mogelijk voor kmo’s, kleine aannemers, ontwikkelaars en individuen om te investeren in hun stukje HafenCity.
Quotes
‘Veel gebouwen doen dubbel dienst als bescherming tegen overstromingen.”
“In HafenCity wordt de ene architecturale blikvanger na de andere gebouwd”
Grote getallen
De ambitie van HafenCity is groot. Zeer groot. Dat maken deze cijfers in één oogopslag duidelijk.
155: hectare te ontwikkelen oppervlakte, waarvan 55 ha water
5.500: appartementen voor 10 tot 12.000 inwoners
20.000: jobplaatsen
10,5: Kilometer wandelpaden langs het water
10: Biljoen euro private
3: biljoen euro publieke investeringen